Giáo Hội Công Giáo trên bờ vực thay đổi sau cái chết của Đức Giáo Hoàng Phanxicô

Vào ngày 21 tháng 4 năm 2025, Đức Giáo Hoàng Phanxicô, vị giáo hoàng đầu tiên người Mỹ Latinh và là người lãnh đạo Giáo Hội Công Giáo trong hơn một thập kỷ, đã qua đời ở tuổi 88 tại nơi cư ngụ của ngài tại Vatican sau một cơn tai biến mạch máu não. Sự ra đi của ngài đã để lại một khoảng trống lớn trong lòng hàng tỷ tín hữu Công Giáo trên toàn thế giới, đồng thời mở ra một giai đoạn chuyển tiếp quan trọng khi các hồng y chuẩn bị tụ họp để bầu chọn vị giáo hoàng mới. Trong một thông báo chính thức, Hồng y Kevin Farrell, Camerlengo của Giáo Hội La Mã, đã chia sẻ: "Kính thưa anh chị em thân mến, với nỗi buồn sâu sắc, tôi phải thông báo cái chết của Đức Thánh Cha Phanxicô của chúng ta. Vào lúc 7 giờ 35 phút sáng nay, Đức Giám Mục Roma, Phanxicô, đã trở về nhà Cha. Cuộc đời của ngài hoàn toàn cống hiến cho việc phục vụ Chúa và Giáo Hội của Người. Ngài đã dạy chúng ta sống các giá trị Tin Mừng với lòng trung thành, can đảm và tình yêu phổ quát, đặc biệt là đối với những người nghèo khổ và bị tha hóa nhất. Với lòng biết ơn vô hạn đối với gương mẫu của ngài như một môn đệ chân chính của Chúa Giêsu, chúng ta phó linh hồn Đức Giáo Hoàng Phanxicô cho tình yêu thương xót vô biên của Thiên Chúa Ba Ngôi" (Vatican News).

Cộng đồng Công Giáo trên toàn cầu đang hiệp thông trong lời cầu nguyện, cầu xin Chúa Thánh Thần hướng dẫn Giáo Hội trong thời điểm quan trọng này. Sự ra đi của Đức Giáo Hoàng Phanxicô không chỉ là một mất mát lớn lao mà còn là lời mời gọi các tín hữu suy tư về sứ mạng của Giáo Hội trong thế giới hiện đại, nơi mà đức tin và lòng trắc ẩn được kêu gọi để đối diện với những thách thức phức tạp.

Di sản của Đức Giáo Hoàng Phanxicô

Trong hơn 12 năm lãnh đạo, Đức Giáo Hoàng Phanxicô, tên thật là Jorge Mario Bergoglio, đã để lại một di sản sâu sắc, được đánh dấu bởi sự khiêm tốn, lòng trắc ẩn và cam kết mạnh mẽ đối với công lý xã hội. Là vị giáo hoàng đầu tiên người Mỹ Latinh và cũng là người đầu tiên không phải người châu Âu kể từ thế kỷ 8, ngài đã mang đến một luồng gió mới cho Giáo Hội. Thông điệp Laudato si' của ngài, được công bố vào năm 2015, đã kêu gọi toàn thế giới bảo vệ môi trường và chăm sóc "ngôi nhà chung" của nhân loại, trong khi Evangelii gaudium nhấn mạnh niềm vui của Tin Mừng và vai trò của Giáo Hội trong việc phục vụ người nghèo (New York Times). Ngài đã thực hiện hơn 40 chuyến tông du quốc tế, từ Cuba đến Iraq, để gặp gỡ các cộng đồng Công Giáo và các nhóm thiểu số, thể hiện một tầm nhìn toàn cầu và một trái tim rộng mở với mọi người.

Đức Giáo Hoàng Phanxicô cũng đã nỗ lực cải cách bộ máy hành chính của Vatican, thúc đẩy sự minh bạch và chống lại sự xa hoa. Ngài khuyến khích các giáo xứ và cộng đồng địa phương trở thành những trung tâm của lòng thương xót và sự phục vụ. Tuy nhiên, những cải cách của ngài, như việc hạn chế thánh lễ Latinh và thúc đẩy đối thoại liên tôn, đã gây ra sự bất mãn từ một số nhóm bảo thủ, đặc biệt ở Hoa Kỳ và Châu Phi. Dù vậy, ngài vẫn được yêu mến rộng rãi vì sự gần gũi với những người bị gạt ra bên lề xã hội và thông điệp về lòng thương xót của Thiên Chúa.

Quá trình bầu chọn giáo hoàng mới

Sau sự ra đi của Đức Giáo Hoàng, Hội đồng Hồng y sẽ tụ họp trong một cuộc họp kín, được gọi là công nghị, để bầu chọn vị giáo hoàng mới. Quá trình này, được bao phủ bởi sự bí mật và truyền thống, là một thời gian cầu nguyện và suy tư, khi các hồng y tìm kiếm sự hướng dẫn của Chúa Thánh Thần. Chỉ những hồng y dưới 80 tuổi mới có quyền bỏ phiếu, và họ sẽ tiếp tục bỏ phiếu cho đến khi một ứng cử viên nhận được ít nhất hai phần ba số phiếu. Khi vị giáo hoàng mới được chọn, khói trắng sẽ bốc lên từ ống khói của Đền Thánh Phêrô, báo hiệu niềm vui cho toàn thể Giáo Hội (NPR).

Mặc dù ngày chính thức của công nghị chưa được công bố, nhưng các hồng y đã bắt đầu tụ họp tại Vatican để chuẩn bị cho sự kiện này. Quá trình bầu chọn không chỉ là một cuộc bầu cử mà còn là một hành trình thiêng liêng, nơi Giáo Hội tìm kiếm một vị lãnh đạo có thể tiếp tục sứ mạng của Chúa Kitô trong một thế giới đầy biến động.

Những thách thức cho vị giáo hoàng mới

Vị giáo hoàng mới sẽ đối mặt với nhiều thách thức lớn, như đã được phân tích trong một bài viết trên UCANews (UCANews). Dưới đây là những vấn đề chính mà vị giáo hoàng kế nhiệm sẽ cần giải quyết:

Thách thức	Chi tiết
Đoàn kết Giáo Hội	Giáo Hội đang bị chia rẽ giữa các phe bảo thủ và tiến bộ. Các chính sách của Đức Giáo Hoàng Phanxicô, như việc chào đón người di cư và hạn chế thánh lễ Latinh, đã gây tranh cãi, đặc biệt ở Hoa Kỳ và Châu Phi. Hồng y Jean-Claude Hollerich nhấn mạnh: "Một vị giáo hoàng luôn mang mọi người lại gần nhau. Nhưng bạn không thể thống nhất Giáo Hội bằng cách đi lùi."
Lạm dụng tình dục	Vấn đề lạm dụng tình dục trong giáo sĩ vẫn là một thách thức lớn. Nhiều nạn nhân cho rằng Đức Giáo Hoàng Phanxicô chưa làm đủ, và vấn đề này vẫn là chủ đề cấm kỵ ở nhiều quốc gia Châu Phi và Châu Á.
Ngoại giao	Là lãnh đạo của 1,4 tỷ người Công Giáo, vị giáo hoàng mới phải điều hướng qua các xung đột ở Ukraine, Gaza, Sudan, cũng như các vấn đề như chính trị dân túy, trí tuệ nhân tạo, khủng hoảng khí hậu, di cư và quan hệ với Trung Quốc, đặc biệt trong việc bổ nhiệm giám mục.
Vai trò của phụ nữ	Cuộc tranh luận về vai trò của phụ nữ trong Giáo Hội vẫn tiếp diễn. Đức Giáo Hoàng Phanxicô đã bổ nhiệm người phụ nữ đầu tiên làm trưởng một bộ của Vatican, nhưng hy vọng về phó tế nữ vẫn chưa thành hiện thực.
Số lượng linh mục giảm	Số lượng linh mục đã giảm 0,2% từ năm 2022 đến 2023, xuống còn 406.996. Sự tham dự thánh lễ khác nhau tùy theo khu vực, và các nhà thờ Tin Lành đang cạnh tranh mạnh mẽ ở Châu Phi.

Những thách thức này đòi hỏi vị giáo hoàng mới phải có tầm nhìn xa, lòng can đảm và sự khôn ngoan để dẫn dắt Giáo Hội qua những biến động của thời đại.

Phản ứng từ các nhân vật Công Giáo và thế giới

Sự ra đi của Đức Giáo Hoàng Phanxicô đã gây chấn động trên toàn thế giới, với các nhân vật Công Giáo và các nhà lãnh đạo quốc tế bày tỏ sự tiếc thương và tôn vinh di sản của ngài. Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump tuyên bố rằng ông và phu nhân sẽ tham dự lễ tang, ca ngợi Đức Giáo Hoàng vì những nỗ lực bảo vệ người nghèo và người di cư (Reuters). Thủ tướng Ý Giorgia Meloni bày tỏ sự đau buồn sâu sắc, nhấn mạnh tình bạn và lời khuyên mà bà nhận được từ Đức Giáo Hoàng. Tổng thống Argentina Javier Milei chia buồn, ca ngợi sự tốt lành và khôn ngoan của ngài.

Các nhân vật nổi tiếng cũng bày tỏ lòng kính trọng. Diễn viên Jonathan Pryce, người từng đóng vai Đức Giáo Hoàng trong bộ phim The Two Popes, chia sẻ: "Đó là một vinh dự tuyệt đối khi được đóng vai ngài. Ngài là một người có liêm chính, ôm ấp sự đa dạng và bình đẳng" (CNN). Whoopi Goldberg so sánh Đức Giáo Hoàng Phanxicô với Đức Giáo Hoàng Gioan XXIII, nhấn mạnh cách tiếp cận hòa nhập của ngài. Antonio Banderas ca ngợi lòng tốt và lòng thương xót của Đức Giáo Hoàng đối với những người cần thiết nhất.

Phản ứng quốc tế

Sự ra đi của Đức Giáo Hoàng Phanxicô đã gây xúc động mạnh mẽ trên toàn cầu. Tại Ấn Độ, Thủ tướng Narendra Modi bày tỏ sự đau buồn và ra lệnh 3 ngày tang chính thức (Wikipedia). Tổng thống Indonesia Prabowo Subianto ca ngợi Đức Giáo Hoàng vì lòng nhân ái và cam kết hòa bình. Tại Philippines, Hồng y Pablo Virgilio David kêu gọi các nhà thờ rung chuông để tưởng nhớ ngài. Từ East Timor đến Argentina, người dân đã tụ họp để cầu nguyện và tưởng nhớ, với hình ảnh Đức Giáo Hoàng được chiếu lên các công trình công cộng như Obelisk ở Buenos Aires (AP News).

Lễ tang và tang lễ

Lễ tang của Đức Giáo Hoàng Phanxicô diễn ra vào ngày 26 tháng 4 năm 2025 tại Quảng trường Thánh Phêrô, với sự tham dự của hàng trăm ngàn tín hữu và các nhà lãnh đạo quốc tế, bao gồm Tổng thống Donald Trump, Thái tử William của Anh, Chủ tịch Ủy ban Châu Âu Ursula von der Leyen và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky (CNN). Trước đó, từ ngày 23 tháng 4, quan tài của Đức Giáo Hoàng được đặt tại Đền Thánh Phêrô để tín hữu viếng, thu hút khoảng 250.000 người trong hai ngày (ABC News). Lễ tang được cử hành bởi Hồng y Giovanni Battista Re, với các nghi thức truyền thống và một bài giảng cảm động, nhấn mạnh di sản của Đức Giáo Hoàng như một "vị mục tử của lòng thương xót."

Triển vọng cho tương lai

Hiện tại, Giáo Hội Công Giáo đang trong giai đoạn tang tóc và chuẩn bị cho công nghị bầu chọn giáo hoàng mới. Các hồng y đã bắt đầu tụ họp tại Vatican để tham dự lễ tang và thảo luận về các bước tiếp theo. Mặc dù ngày chính thức của công nghị chưa được công bố, nhưng đã có những suy đoán về các ứng cử viên tiềm năng, như Hồng y Peter Turkson từ Ghana, Hồng y Luis Tagle từ Philippines và Hồng y Peter Erdo từ Hungary (Al Jazeera). Tuy nhiên, quá trình bầu chọn luôn đầy bất ngờ, như đã thấy trong cuộc bầu chọn Đức Giáo Hoàng Phanxicô năm 2013.

Tín hữu trên toàn thế giới đang tiếp tục cầu nguyện cho linh hồn Đức Giáo Hoàng và cho sự hướng dẫn của Chúa Thánh Thần trong việc chọn vị giáo hoàng mới. Trong thời điểm này, Giáo Hội được kêu gọi để hiệp thông trong đức tin, hy vọng và tình yêu, tiếp tục sứ mạng của Chúa Kitô trong việc mang ánh sáng Tin Mừng đến với mọi người.